Kaszuby

 

Ciekawostki o Kaszubach

1) Kaszuby to region kulturowy w północnej Polsce który wymawia się po kaszubsku Kaszëbë lub Kaszëbskô.

2) Zamieszkują tu m.in. Kaszubi (autochtoniczni Pomorzanie) posługujący się językiem kaszubskim, który ma w Polsce od 2005 status języka regionalnego. Obecnie obejmuje powiaty: kartuski, bytowski, lęborski, pucki, gdański, wejherowski, słupski, człuchowski, kościerski, chojnicki oraz miasta: Gdynię, Gdańsk i Sopot.

3) Istniały i istnieją różne hipotezy na temat pochodzenia nazwy Kaszuby. Największą popularność wśród badaczy zyskała etymologia zaproponowana przez ks. Stanisława Kujota, mówiąca o tym, że nazwa tej krainy pochodzi od rzeczownika kaszuby, który oznaczał „wody niezbyt głębokie, wysoką trawą porosłe.

4) Najważniejszą organizacją promującą i upowszechniającą kaszubską kulturę jest Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.

5) Język kaszubski należy do grupy zachodniosłowiańskiej. Status kaszubszczyzny jako odrębnego języka na szerszą skalę zaczął być uznawany dopiero na początku lat 90. XX wieku, do tego czasu narzecze to było przez większość polskich badaczy uważane za dialekt języka polskiego.

6) Wiele miast kaszubskich pretendowało i nadal pretenduje do bycia stolicą Kaszub. Przedwojenna poetka Maryla Wolska ujęła spór o miano stolicy Kaszub w humorystycznym wierszyku, w którym wymieniła miasta ubiegające się o to miano. Wśród stolic Kaszub wymieniano m.in.: Kartuzy, Wejherowo, Lębork, Bytów, Kościerzynę, Puck, a nawet Gdynię. Jednak na przestrzeni dziejów, zarówno badacze, działacze kaszubscy, jak i wielu Kaszubów, uznają za stolicę tej krainy Gdańsk. Róża Ostrowska i Izabella Trojanowska piszą nawet: „Mimo szacunku i sympatii dla wszystkich wymienionych, ów spór traktować możemy tylko jako żart. Pierwszeństwo bowiem Gdańska dokumentuje bardzo już sędziwa historia”.

7) W Gdańsku mieści się siedziba Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego – największej kaszubskiej organizacji pozarządowej, uważany jest też m.in. za centrum handlowe, administracyjne i kulturalne kaszubskiej ziemi. Wydawano tu też kaszubskie gazety, książki, czasopisma. Kościerzyna była uznawana za centrum kulturalne Kaszub za czasów zaboru pruskiego, tu Aleksander Majkowski wydawał początkowo czasopismo „Gryf”. Kościerzyna jest czasami wspominana jako stolica południowych Kaszub. Kartuzy uznaje się za stolicę Szwajcarii Kaszubskiej. W XIX wieku Florian Ceynowa stwierdził żartobliwie, że to Puck jest stolicą, gdyż tu urzęduje Wielka Rada Kaszubska, nadająca obywatelstwo kaszubskie. W Wejherowie zaś upatrują niektórzy stolicy duchowej Kaszub – zlokalizowana tu jest Kalwaria Wejherowska. W międzywojniu i w czasach powojennych Wejherowo zaczęło odgrywać ważną rolę, wg Tadeusza Bolduana: „gdyby nie Gdańsk – jemu przypadłaby rola miasta stołecznego Kaszub”

8) Kuchnia kaszubska jest stosunkowo prosta. Wynika to z niekorzystnego klimatu i ze słabej wymiany handlowej między wsią a miastem, co spowodowało, że na Pomorzu bazowano niemal wyłącznie na produktach lokalnych. Dla tutejszej sztuki kulinarnej ważne są ziemniaki, ale istotną rolę odgrywają także ryby morskie i słodkowodne.

9) Początek sztuki haftowania na Kaszubach wiąże się z klasztorami norbertanek w Żukowie i benedyktynek w Żarnowcu. Tamtejsze zakonnice wykonywały charakterystyczne ornamenty kwiatowe na swoich obrusach, ornatach lub czepcach. Sztukę haftowania rozpowszechniały szlachcianki, uczące się w przyklasztornej szkole w Żukowie. Barwy haftu kaszubskiego mają określoną symbolikę. Zielony to symbol lasów i łąk, trzy odcienie niebieskiego symbolizują morze, niebo i jeziora. Żółty oznacza piasek i bursztyn, czerwony – krew, a czarny odzwierciedla żyzną ziemię i niewolę. W użytku jest też złota i srebrna nić.

10) Znanym zwyczajem na Kaszubach jest zażywanie tabaki, czyli sproszkowanych liści tytoniu, który na własne potrzeby hodowano w niewielkich ilościach w domach lub przydomowych ogródkach. Kaszubi przechowują ją w specjalnej tabakierze, w razie zażycia nasypują nieco proszku na dłoń i wciągają go nosem, starając się przy tym nie kichnąć; robią to z reguły w towarzystwie (wśród początkujących występuje zwykle kichanie i łzawienie oczu). Bywała wykorzystywana przez Kaszubów w spotkaniach towarzyskich.

• Za godło i tym samym symbol Kaszubów uznaje się gryfa, czyli mityczne zwierzę, wywodzące się ze starożytności. Herb kaszubski przedstawia go w czarnej maści na żółtym tle.
• Barwy kaszubskiej flagi są zaczerpnięte z herbu – górny pas jest czarny, dolny jest żółty. 
• Używa się też flagi kaszubskiej z umieszczonym na niej centralnie gryfem. Jeśli na płachcie płótna występuje godło, to owa płachta płótna ma kolor żółty.

*Źródło Wikipedia